Endüstriyel Havalandırma Sistemleri Nelerdir?
Günümüzde ekonomik ve ticari tüm faaliyetler, üretim ve imalat sektörüne bağlı olarak ilerleme göstermektedir. Dolayısıyla bir endüstriyel tesisin çalışmasının en büyük faydası, toplumun kalkınması ve gelişimin sağlanmasıdır. Dünyada ve Türkiye’de her gün on binlerce endüstriyel işletmede faaliyetler yürütülmekte ve ticari hayatın devamlılığı sağlanmaktadır.
Endüstriyel havalandırma sistemleri, endüstriyel işletmeler ve tesislerde sıklıkla kullanılan sistemlerdir. Bu sistemlerin öncelikli amacı, tesislerde çalışan kişileri korumaktır. Zira bakıldığında endüstriyel işletmeler, tehlikeli maddeler de dahil olmak üzere birçok kimyasalın üretildiği veya işlendiği tesislerde kullanılan sistemlerdir. Dolayısı ile bu materyallerden çalışanların korunması, endüstriyel havalandırma sistemlerinin en temel işlevlerinden birisidir. Endüstriyel havalandırma sistemleri aynı zamanda enerji tasarrufu sağlanmasında da oldukça avantajlı durumda olan sistemlerdir. Bakıldığında endüstriyel havalandırma sistemleri, kullanılacağı işletmeye göre üretildiği ve kurulduğu için o işlemenin en verimli ve tasarruflu şekilde kullanabileceği sistemler olarak faaliyet göstermektedir.
Endüstriyel çalışma alanları, uygun şartlarda idare edildiğinde en yüksek verimin sağlandığı alanlardır. Dolayısıyla bu mekanlarda verimi arttırmak için çeşitli sistemler kullanılmaktadır. Endüstriyel havalandırma sistemleri de bu sistemlerden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira endüstriyel havalandırma sistemleri, çalışma ortamlarında bulunan kirlenmiş havanın temiz hava ile değiştirilmesini hedefleyen sistemlerdir. Bu sistemler genellikle içeride bulunan kirli havayı ısıtarak veya ısıtmayarak, etkin basınç, mekanik etki veya doğal akım kullanarak çeşitli cihazalar aracılığıyla emmekte ve bu emilen kirli havayı dışarı atmaktadır. Bu esnada ortama da temiz ve taze hava verilmektedir. Yani tam bir hava sirkülasyonu sağlanmakta ve içerideki hava sürekli olarak değiştirilerek ortamın hava kalitesi arttırılmaktadır.
Endüstriyel havalandırma sistemleri, kirli havanın dışarı atılması ve temiz havanın içeri alınması amacıyla kullanılan fanlar, kirli havayı içine çekerek havalandırma sistemine aktaran davlumbazlar, havanın içinde bulunan kirletici maddeleri ortamdan uzaklaştıran ya da hapsederek absorbe eden temizleme aygıtları ve ilgili alanı veya binayı bütünüyle ya da kısmen saran ve bu sistemin çalışmasını sağlayan hava kanallarından oluşan komplike sistemlerdir. İlgili sistemlerin her bir parçası endüstriyel havalandırma sisteminin çalışması için elzem olup herhangi bir parçanın eksik olması durumunda verimlilik ve güvenlik unsurlarında sorunlar yaşanabilmektedir. Dolayısıyla bir endüstriyel havalandırma sistemi kurulurken tüm sistemlerin düzgün ve entegre çalışmasına özen gösterilmeli, daha sonrasında ise gerekli işletim ve bakım maliyetlerinden kaçınmadan sistemin en iyi şekilde çalışması için çaba sarf edilmelidir.
Endüstriyel havalandırma sistemleri genel olarak güvenli ve sağlıklı çalışma ortamları oluşturmak amacıyla kullanılan sistemlerdir. Bu amaçla kurulan havalandırma sistemleri temelde tozları, duman ve buhar gibi kirleri ortamdan uzaklaştırmakta ve ortamın nem ve hava kalitesini arttırmaktadır. Bu sistemlerde havalandırma ya mekanik yöntemlerle ya da doğal yöntemlerle sağlanmaktadır. Burada mekanik yöntemlerden kasıt fan ve körük gibi cihazlar iken doğal yöntemler ise pencere ve cam gibi hava akışı sağlayan alanlar olarak belirtilmektedir.
Endüstriyel havalandırma sistemleri genel manada havanın temizlenmesi amacını taşıyor olsa da aslında bu amaç yanında birçok başkaca amacı da barındırmaktadır. Zira bakıldığında endüstriyel havalandırma sistemleri devamlı bir taze havanın sağlanması ve alandaki havanın sürekli olarak yenilenmesi amacının yanında aynı zamanda sıcaklık ve nem gibi değerlerin de konfor seviyesinde tutulmasını sağlamaktadır. Bunlarla birlikte ayrıca patlama ve yangın gibi tehlikeli durumların da risklerini azaltan endüstriyel havalandırma sistemleri kirletici maddelerin de ortadan kaldırılmasını veya seyreltilmesini sağlayan sistemlerdir.
Endüstriyel Havalandırma Sistemleri Türleri
Endüstriyel havalandırma sistemleri, kullanım yöntemlerine göre iki çeşide sahiptir. Bunlar genel havalandırma sistemleri ile lokal (egzoz) havalandırma sistemleri olarak sınıflandırılan sistemlerdir.
Genel havalandırma sistemleri, ilgili alana temiz hava sağlayan ve kirli havayı tahliye eden sistemlerdir. Bu sistemlerin kullanımı sırasında kirletici havanın giderilmesi, lokal havalandırma sistemleri kadar başarı olmamakla birlikte yine de kirletici hava dışarı atılabilmektedir. Zira bu sistemlerde kirletici kaynağı, çalışanlara yakın olduğu takdirde çalışanların kirletici maddeye maruz kalmalarına sebep olabilmektedir.
Genel havalandırma sisteminin yanında diğer bir sistem ise lokal havalandırma sistemleridir. Lokal havalandırma sistemleri genel havalandırmanın aksine, kirletici maddenin kaynağının yakınına kurulan ve bizzat kirletici maddenin kaynağından alınarak dışarı atılmasını sağlayan sistemlerdir. Özellikle kimyasal madde üretimi ve işlenmesi faaliyetleri yürütülen endüstriyel işletmelerde lokal havalandırma sistemleri daha güvenli sistemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sistemlerde genellikle kirletici maddenin yakalanması için açıklık veya davlumbaz bulunmakta ve ilgili sistem bünyesinde kimyasalların taşınmasına uygun kanallar yer almaktadır. Ayrıca kimi durumlarda hareketli durumda olan havanın temizlenmesi için hava temizleme cihazları da bulunabilmektedir. Yine kirli havanın dışarı atılması için egzoz bacaları yer alan lokal havalandırma sistemlerinde içeriye temiz hava girişi sağlayacak fanlar ve aspiratörler de bulunmaktadır.
Genel havalandırma ve lokal havalandırma sistemleri kendi bünyelerinde avantajları ve dezavantajları bulunan sistemlerdir. Bu noktada genel havalandırma sistemleri, ekipman ve kurulum maliyetinin düşük olması, bakım ve işletme maliyetinin düşük olması, düşük doz toksiklik bulunduran kimyasallarda etkili bir çözüm sunması, yanıcı ve parlayıcı özelliğe sahip gazlarda kuvvetli bir etkiye sahip olması ve dağılmış ya da hareketli haldeki kirleticiler için en verimli havalandırma sistemi olması gibi avantajlara sahip olan sistemlerdir. Bunun yanında lokal havalandırma sistemleri ise kirletici havayı kaynağında yakalaması ve dışarı atması, yüksek dozda toksiklik içeren kimyasallara karşı bile oldukça etkili olması , toz ve metal dumanı gibi çeşitli kirletici türlerini bir arada tutabilmesi ve az hava gereksinimi olduğundan dolayı ısıtma ve soğutma maliyetlerinin düşük olması gibi avantajlara sahiptir.
Bu noktada genel havalandırma sistemlerinin maliyeti düşük ancak kimyasalların yoğun kullandığı tesislerde az tesirli sistemler oldukları, lokal sistemlerin ise tasarım, montaj ve ekipman maliyetlerinin yüksek ancak toksik maddeler konusunda en verimli sistem oldukları görülmektedir. Dolayısıyla ilgili tesisin ihtiyaçlarına göre bir endüstriyel havalandırma sistemi tercih edilmeli, buna göre kurulum gerçekleştirilmelidir.
