Isıtma Sistemlerinde Kolektörler
Isıtma sistemleri uzun zamandır kullanılan ve insanların günlük hayatına devam etmesini sağlayan en temel sistemlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Birçok farklı türü olan ısıtma sistemleri özellikle son 100 yılda verimli ve etkili bir biçimde kullanılmaya başlamıştır. Isıtma sistemleri arasında en verimli ve en düşük maliyetli tercihlerden biri olarak yerden ısıtma sistemleri karşımıza çıkmaktadır. Yerden ısıtma sistemleri su veya elektrik aracılığıyla zeminin altından ısınma sağlayan sistemlerdir. Yerden ısıtma sistemleri hemen hemen her yapıda uygulanabilen ve diğer ısıtma sistemleri ile birlikte de kullanılabilen sistemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada oldukça kullanışlı ve geniş kullanım alanına sahip bir ısıtma tercihi olduğunu belirtmek gerekmektedir. Yerden ısıtma sistemleri kullanılırken ortaya çıkan en büyük avantaj ise enerji tasarrufu yüksek sistemler olmasıdır. Zemin döşemesinin altına yerleştirilen yerden ısıtma sistemleri sayesinde tüm zeminde ve odada homojen bir ısınma sağlanabilmektedir. Ayrıca bu sayede ısı farklılıkları ortaya çıkmamakta ve ısı kaybı yaşanmamaktadır. Bu kapsamda yerden ısıtma sistemleri oldukça verimli ve çevre dostu sistemlerdir. Yerden ısıtma sistemlerinin kullanılmasında iyi ekipman ve materyal seçimi oldukça önemlidir. Bu sistemler uzun zaman kullanılma amacıyla kurulan sistemlerdir. Dolayısıyla bu sistemlerde kullanılan her bir ara elemanın kaliteli ve dayanaklı ürünler olması gerekmektedir. İşte bu ara elemanlardan biri olan kolektörler, ısıtma sistemlerindeki dağıtım elemanı olarak bilinmektedir. Kolektörler küçük kesitlere sahip birkaç borudan gelmekte olan sıvının toplandığı boru ya da bu boruların bağlandığı ana borudur. Kolektörlerde büyük çapa sahip bir giriş ve küçük çapa sahip çok sayıda çıkış ile devri daim sağlamaktadır. Bu kolektörlerde bir tane büyük kolon çıkılmakta ve buradan yatay düzlemde birçok sayıda alana ve bölgeye dağıtım yapılmaktadır. Bu yolla birçok kolon yüzünden fazlaca betonun delinmesi de önlenmektedir. Yani sonuç olarak kolektör dediğimiz yerden ısıtma sistemleri elemanı bir tesisat olup çeşitli bölgelere ayrılmaktadır.
Yukarıda da denildiği üzere kolektörlerin üstünde hem gidiş hem dönüş boruları yer almaktadır. Bu kolektör tesisatının boruların güzergahı da göz önüne alınarak en uygun ve kontrolü en kolay olacak noktaya yerleştirilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda bu kolektörler korunaklı bir alanda bulunmalı ve su, rüzgâr ve darbe gibi dış etkenlerden korunmalıdır. Yine bu kolektörler 3/4, 1, 11/4 ve 11/2 inç çaplarında üretilmekte ve iki çıkıştan on beş çıkışa varan çıkış sistemleri ile donatılmaktadır. Bu kolektörlerde her iki yönden de içten dişli şekilde üretim yapılabildiği gibi bir taraf içten bir taraf dıştan dişli ya da her iki yönden de dıştan dişli olarak üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu noktada sistemin organize edilmesi, ihtiyaç duyulan çıkış sayısına, ortamın özelliklerine ve bütçeye göre belirlenmektedir.
Genel olarak kolektörlerin amaçları aynı olsa da çalışma prensipleri ve türleri açısından üç farklı kolektör türü mevcuttur. Bunlar açma kapama vanalı kolektörler, reglajlı (ön ayarlı) kolektörler ve reglajlı (ön ayarlı) debimetreli kolektörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Her bir türün kendi içerisinde farklı özellikleri mevcut olup bu özelliklere göre fiyatları da değişiklik gösterebilmektedir.
Kolektör Türleri
Açma Kapama Vanalı Kolektörler
İlk kolektör türü olan açma kapama kolektörler genellikle yerden ısıtma sistemleri kurulumunda başvurulan en hesaplı ve en maliyetsiz kolektör çözümleridir. Özellikle bütçe tasarrufu hedeflenen projelerde kullanılan bu kolektör türünde boru hatlarıyla ilgili olarak hiçbir ön ayar ya da diğer adıyla reglaj yapılmamaktadır. Bu türdeki vanalı kolektörler genel olarak 16 mm olarak kullanılmakta olsa da bazı durumlarda 17 mm olarak da kullanılabilmektedir. Bu tamamen ihtiyaca bağlı olarak ortaya çıkan bir durum olup özel sipariş olarak 17 mm olarak üretilebilmektedir.
Açma kapama vanalı kolektörler rekorlu mini vana, kolektör tapası ve purjör musluğu kolektör kelepçesi elemanlarından oluşmaktadır. Bu kolektör türünde purjör musluğu haricen satılmakta olup ihtiyaca göre alınabilmektedir. Açma kapama vanalı kolektörlerin tesisatında gidiş hattı olan sıcak hat üstünde kırmızı renkte ve volanlı mini vanalar kullanılmakta iken dönüş hattında mavi renkte ve yine volanlı mini vanalar kullanılmaktadır. Gerek bu kolektör türünde gerekse diğer tüm kolektör çeşitlerinde kolektör tesisatının merkezi bir alanda konumlandırılması oldukça önem arz etmektedir.
Reglajlı (Ön Ayarlı) Kolektörler
İkinci kolektör türü olan reglajlı (ön ayarlı) kolektörler otomasyona uygun olarak üretilmektedir. Bu kolektör türü ortamdaki ısının homojen bir biçimde dağıtılması amacıyla kullanılmaktadır. Bu sistemlerin kullanılmasında gerçekleştirilecek olan bir kolektör reglaj ayarı ile kolektöre en uzak ve en yakın noktalardaki ısının dengeli ve eşit miktarlarda olmaz sağlanabilmektedir. Bu sayede boru hatları üzerinde oluşan direnç farklılıkları da ortadan kaldırılmaktadır.
Reglajlı (ön ayarlı) kolektörlerin kullanıldığı yerden ısıtma sistemlerinde boru hatları farklı uzunluklarda döşenebilmektedir. Örneğin bir boru hattı 40 metre uzunluğunda ilen diğer bir hattın 70 metre olması mümkündür. Bu kolektör çeşidinde boru bağlantı rekorları ile hava atıcı purjör muslukları haricen satışa sunulmaktadır. Reglajlı kolektörlerde dönüş ve gidiş olmak üzere 2 ila 12 grup arasında ağız sayısı yer alabilmektedir. Bu kolektör türü açma kapama vanalı kolektörlere nazaran daha maliyetli kolektörler olup kurulumunda uzman kişi ve firmalardan hizmet alınması tavsiye edilmektedir.