Isıtma Sistemleri ve Kolektörler
Isıtma sistemleri dünya tarihinin ilk günlerinden günümüze kadar kullanılagelmiş en temel sistemlerden birisidir. Isınma ihtiyacının karşılanması amacıyla yüzyıllar içerisinde onlarca farklı ısıtma sistemi tercih edilmiş, ne var ki teknolojinin gelişmemiş olması nedeniyle birçok sistem efektif bir biçimde kullanılamamıştır. Ne var ki özellikle 1800’lü yıllardan sonra elektrik ve buhar gücünün hayatımıza girmesiyle birlikte her alanda olduğu gibi ısıtma sistemlerinde de devasa gelişmeler yaşanmış ve ilgili sistemler çok daha verimli ve kullanılabilir hale gelmiştir. Günümüzde ise özellikle yerden ısıtma ve konvansiyonel ısıtma sistemleri yoğun bir şekilde tercih edilmektedir. En verimli ısıtma sistemlerinden biri olan yerden ısıtma sistemleri, elektrik veya su enerjisini kullanarak zemin döşemesinin altından dolaşarak tüm yapıda ısınma sağlayan sistemlerdir. Bu sistemler neredeyse tüm bina ve yapılarda kullanmaya müsait sistemler olduklarından dolayı diğer sistemlerin kullanılamadıkları alanlarda sıklıkla tercih edilmektedir. Yerden ısıtma sistemleri özellikle yer kaplamaması ve bu sayede ciddi bir alan tasarrufu sağlaması nedeniyle tercih edilmektedir. Yine bu sistemlerin tercih edilmesindeki en büyük nedenlerden birisi de oldukça yüksek seviyede enerji tasarrufu sağlamasıdır. Yerden ısıtma sistemleri, ısıtılan alana tamamıyla yayılan sistemler olduklarından diğer sistemlere nazaran çok daha homojen bir ısıtma sunmakta, bu da gereksiz enerji sarfiyatının önlenebilmesini sağlamaktadır. Ayrıca tüm alana sunulan bu ısıtma sayesinde ısıtılan alanda sıcaklık farkları oluşmamakta, içeride bulunan kişi veya eşyaların konforundan asla ödün verilmemektedir. Daha az enerji ile çok uzun yıllar kullanılabilen yerden ısıtma sistemleri özellikle son 15-20 yılda ülkemizde de ciddi bir biçimde yaygınlaşmıştır. Hatta Türkiye, yeren ısıtma sektöründe dünyaya göre ciddi bir gelişim göstermiş olduğundan dolayı bu sektörde büyük ihracat projeleri de yürütülmektedir. Enerji fiyatlarının bu kadar arttığı günümüzde insanlar daha az enerji kullanarak maksimum faydayı elde etmek istemekte olduğundan yerden ısıtma sistemleri en revaçta ısıtma sistemlerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yerden ya da diğer adıyla alttan ısıtma sistemlerinin kullanımı oldukça pratik, verimli ve tasarrufludur. Ne var ki böylesine iyi işleyen bir sistemin kurulmasında kaliteli ve uzun ömürlü malzemelerin seçilmesi oldukça önemlidir. Birçok farklı ekipmanı ve malzemeyi içerisinde barındıran alttan ısıtma sistemlerindeki en önemli parçalardan birisi ise sistemin dağıtımı görevini üstlenen kolektörlerdir. Kolektörler küçük kesitlere sahip olan birkaç borudan gelen ısıtma materyalinin toplandığı boru ya da bu boruların bağlandığı ana boru hattı olarak tanımlanmaktadır. Bu dağıtım işlevini gören kolektörlerde büyük çaplı girişler ve küçük çaplı çıkışlar ile sistemin kendi içerisinde akışı ve dönüşümü gerçekleştirilmektedir. Kolektörler bünyesinde bir adet büyük kolonu barındırmakta ve bu kolondan yatay olarak çok sayıda alana ve bölgeye dağıtım gerçekleştirilmektedir. Normalde her bir kolon için birden fazla duvarın delinmesi gerekirken yerden ısıtma sistemlerinde yalnızca bir kolon kullanıldığı için oldukça az sayıda beton delme işlemiyle kurulum yapılabilmektedir. Dolayısıyla kolektörler bir nevi toplama ve dağıtma işlevi gören oldukça önemli ekipmanlardır.
Kolektörler hem gidiş hem de dönüş borularını bünyesinde barındıran oldukça önemli ara dağıtım materyalleridir. Birçok boru ısıtılacak alanın her yerine gönderileceği için kolektörün yerleştirileceği alan en verimli ve tasarrufu nokta olarak seçilmektedir. Zira bu noktadan onlarca boru çıkacak ve tekrar buraya dönecek olduğundan iyi bir tasarım ve yerleştirme süreci gerçekleştirilmesi oldukça önemlidir. Yine kolektörlerin sağlam, güvenli ve dış etkenlere karşı korunaklı bir alanda bulunması son derece önem arz etmektedir. Aksi takdirde istenmeyen kazalar ve zayiatlar meydana gelebilmektedir. Kolektörler genellikle 3/4, 1, 11/4 ve 11/2 inç çaplarında üretilmekte olup iki ila on beş çıkış adeti bulan çıkış sistemleri ile çevrelenmektedir. Ayrıca kolektörler, her iki yönden de iç alandan dişli şekilde üretilebildiği gibi bir iç bir dış alandan dişli ya da tamamen dıştan dişli de imal edilebilmekte olan malzemelerdir. Bu iç veya dış alandan dişli olma konusundaki tercih, uygulama yapılacak alana göre belirlenmektedir.
Kolektör Çeşitleri
Açma Kapama Vanalı Kolektörler
İlk kolektör türü olan açma kapama kolektörler çoğunlukla alttan ısıtma sistemlerinde tercih edilen en hesaplı ve en tasarruflu kolektör türüdür. Bütçe tasarrufu ve enerji maksimizasyonu amaçlanan alanlarda kullanılan açma kapama vanalı kolektörlerde boru hatlarıyla alakalı hiçbir ön ayar yani reglaj gerçekleştirilmemektedir. Bu türdeki kolektörler genellikle 16 mm olarak kullanılmaktadır. Ne var ki bazı durumlarda 17 mm olarak da kullanılabildiği görülmektedir.
Açma kapama vanalı kolektörlerde kolektör tapası, rekorlu mini vana ve purjör musluğu kolektör kelepçesi parçaları mevut olmaktadır. Bu kolektör türünde purjör musluğu haricen satışa sunulan bir ürün olup ihtiyaca göre edinilebilmektedir. Açma kapama vanalı kolektörlerin tesisatında gidiş hattı olan sıcak hat üstünde kırmızı renkte ve volanlı mini vanalar kullanılmakta iken dönüş hattında mavi renkte ve yine volanlı mini vanalar kullanılmaktadır. Gerek bu kolektör türünde gerekse diğer tüm kolektör çeşitlerinde kolektör tesisatının merkezi bir alanda konumlandırılması oldukça önem arz etmektedir.
Reglajlı (Ön Ayarlı) Debimetreli Kolektörler
Reglajlı debimetreli kolektörler, ikinci kolektör türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kolektörler de otomasyona uygun olarak üretilen kolektörlerdir. Bu tür kolektörlerde hatlarda bulunan deliklerin miktarı her bir hat için ayrı olarak görülebilmektedir. Yine bu kolektörlerde hatlar için reglaj ayarı da yapılabilmesi mümkün olmaktadır. Bu tür kolektörlerin özellikleri reglaj ayarlı kolektörle hemen hemen aynıdır. Aralarındaki en temel fark ise her bir hattın debi miktarının görülebilir ve ölçülebilir durumunda olmasıdır. Bu tür kolektörler, diğer kolektörler ile karşılaştırıldığında en pahalı kolektör grubunu oluşturmaktadır.Reglajlı (Ön Ayarlı) Kolektörler
Son kolektör türü olan reglajlı (ön ayarlı) kolektörler otomasyon amacıyla üretilen kolektörlerdir. Bu kolektör türü ısının ortama homojen olacak şekilde dağıtılmasını sağlamaktadır. Bu kolektörlerde gerçekleştirilecek olan bir kolektör reglaj ayarı ile kolektöre en uzak ve en yakın noktalardaki ısının dengeli ve eşit miktarlarda olması sağlanabilmektedir. Bu reglaj sayesinde ise boru hatları üzerinde oluşabilecek direnç ve basınç farklılıkları önlenebilmektedir.
Reglajlı kolektörlerde gidiş-dönüş olarak 2-12 ağız sayısı yer alabilmektedir. Reglajlı (ön ayarlı) kolektörlerin kullanıldığı yerden ısıtma sistemlerinde boru hatları farklı uzunluklarda döşenebilmektedir.