Merkezi Havalandırma Sistemleri Nelerdir?
Bir ortamın havalandırılması, ilgili ortamdaki yaşam ve diğer tüm faaliyetlerin yürütülebilmesi için en temel ihtiyaçlardandır. Bu kapsamda işyerleri, fabrikalar ve üretim tesislerinde gerçekleştirilen havalandırma faaliyetleri oldukça önemlidir. Bu tarz mekanlarda bulunan havalandırma sistemleri, ilgili alanda yer alan kirli havayı doğal veya mekanik yollarla dışarı atmaya yarayan ve dışarıda bulunan temiz havanın da iç mekâna gönderilmesini sağlayan sirkülasyon sistemleridir. Bu havalandırma sistemlerinden en sık tercih edilen ise merkezi havalandırma sistemleridir.
Merkezi havalandırma sistemleri kirli havanın dışarı atılması ve temiz havanın içeri gönderilmesi konusunda mutlak bir senkronizasyona sahip olan sistemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Merkezi havalandırma sistemleri genellikle büyük ve karmaşık yapılarda kullanılan havalandırma sistemleridir. Bu yapılara örnek olarak fabrikalar, konferans salonları, imalathaneler, alışveriş merkezleri, okullar, hastaneler, tiyatro salonları, müstakil ev ve villalar, restoranlar, kafeler, ofisler, güç santralleri, fırınlar, depolar, kapalı spor salonları, sinema salonları, sosyal tesisler, kültür merkezleri, fuar alanları ve büyük iş merkezleri gösterebilmektedir. Merkezi havalandırma sistemlerinin en önemli özelliklerinden biri ise kalabalık ortamlarda da ciddi bir etkiye sahip olan sistemler olmalarıdır. Bu sistemler genel olarak hücreli aspiratör kanal sistemini kullanırken bazı durumlarda farklı sistemlerin de kullanıldığı görülmektedir.
Merkezi havalandırma sistemlerinin en büyük avantajlarından birisi, tehlikeli madde barındıran ortamlarda çok verimli bir şekilde havalandırma gerçekleştirebilmesidir. Örneğin laboratuvar veya hastane gibi kimyasal maddelerin yoğun bulunduğu ve ciddi sağlık ihlallerinin gerçekleşebileceğini ortamlarda merkezi havalandırma sistemleri ile oldukça temiz bir hava elde edilebilmekte ve içerideki zararlı ve kirli maddeler dışarı atılabilmektedir. Bu noktada merkezi havalandırma sistemlerinin doğru kullanılabilmesi de oldukça önemlidir. Merkezi havalandırma sistemlerinin fan ve aspiratörlerinin bakımlarının düzenli yapılması bu noktada oldukça önemlidir. Ayrıca kullanımdan dolayı deforme olan parçaların da ivedilikle yenilenmesi tavsiye edilmektedir.
Doğru ve etkili bir havalandırma için en mantıklı tercih merkezi havalandırma sistemlerinin kullanılmasıdır. Bu merkezi havalandırma sistemleri, ilgili yapının kendi iç tesisatından bağımsız olmalı ve kendine ait bir kurulum alanına sahip olmalıdır. Bu noktada bir diğer hususta vakumlama ve üfleme gibi havalandırma faaliyetlerinin gerekli mühendislik hesapları yapılarak en verimli noktalardan gerçekleştirmesi gerekmektedir. İlgili vakumlama ve üfleme faaliyetleri birbiriyle çatışacak şekilde kullanılırsa bu sistemde bulunan zararlı vekili maddelerin dışarı atılamaması anlamına gelecektir. Dolayısıyla özellikle kimyasal materyallerin bulunduğu alanlarda bu gibi hesaplamaların yanlış yapılması veya yapılmaması ciddi sağlık sorunlarına hatta ölümlere yol açabilecektir.
Merkezi havalandırma sistemlerinin kullanıldığı yapılarda genellikle karşılaşılan sorunlardan en önemlisi, kullanılan fanların ilgili sisteme uygun olmayan ya da yetersiz kalan fanlar olmasıdır. Dolayısıyla sistemi besleyen fanlar, gerekli işlemleri gerçekleştirememekte ve ortamdaki kirli havayı dışarı atamayabilmektedir. Aynı zamanda sistemde bulunan filtrelerin tıkanması da merkezi havalandırma sistemlerinin verimsiz çalışmasına ve hatta baz durumlarda tıklanarak bozulmasına sebep olabilmektedir. Yine merkezi havalandırma sistemlerinin bulunduğu ortamlarda yapılan bir diğer hata da genel ortamın havalandırılmasındansa yalnızca kirli hava oluşturan cihazların havalandırma hattına bağlanmasıdır. Zira bir tesiste her ne kadar ilgili cihazların ortaya çıkarttı kirli hava ve zararlı madde yer alıyorsa da bu tesiste çalışan işçilerin de ortaya çıkarmış olduğu bir takım kirli maddeler ve kokular bulunabilmektedir. Dolayısıyla yalnızca cihazların havalandırmaya bağlanması halinde ortaya çıkan insan kaynaklı zararlı maddelerin dışarı atılması mümkün olmamaktadır. Son olarak ise merkezi havalandırma sistemleri fanların çalışmasından kaynaklı olarak gürültü çıkarabilen sistemlerdir. Bu görüntünün engellenmesi adına havalandırma sisteminin etkisinin azaltılması, tüm merkezi havalandırma faaliyetinin zayıflatılması ve kullanılamaz hale gelmesi anlamına gelmektedir. Burada bahsettiğimiz hususlara dikkat edilmesi halinde merkezi havalandırma sistemleri oldukça verimli ve kullanışlı sistemlerdir.
Merkezi Havalandırma Sistemleri Türleri
Merkezi havalandırma sistemleri, çift veya tek katlı olmak üzere iki farklı türe sahiptir. Bu türler arasındaki fark, çift hatlı merkezi havalandırma sistemleri daha büyük yapılarda kullanılırken tek hatlı merkezi havalandırma sistemleri daha ufak ölçekli ortamlarda kullanılmaktadır. Temel çalışma prensipleri aynı olan bu sistemlerin bazı noktalarında farklılıklar da mevcut olabilmektedir.
Çift Hatlı Merkezi Havalandırma Sistemleri
Çift hatlı merkezi havalandırma sistemleri, büyük ölçüye sahip olan havalandırma tesisatları olarak karşımıza çıkmaktadır. Çift hatlı merkezi havalandırma sistemleri spor salonları, tiyatro salonları, sinema ve konser salonları gibi mekanlarda kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler ortamda yer alan kirli havayı emerek dış ortama aktarmakta ve dışarıda bulunan temiz havayı da toz ve pisliklerden arındırarak iç ortama göndermektedir. Bu havalandırma türünde genellikle ciddi bir mühendislik hesaplaması yapılması ve yatırım gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu kapsamda ilgili havalandırma sisteminin içerisinde aspiratörler, filtreler, kanallar ve fanlar yer almaktadır. Çift hatlı merkezi havalandırma sistemlerinin en büyük avantajı ise komplike ve büyük yapılarda kolaylıkla ve verimli bir şekilde kullanılabiliyor olmalarıdır.
Tek Hatlı Merkezi Havalandırma Sistemleri
Tek hatlı merkezi havalandırma sistemleri, daha çok küçük ölçekli alanlarda kullanılan sistemlerdir. Katlı merkezi havalandırma sistemlerinde lokal havalandırma gerçekleştirilmektedir. Bu sistemler ortamda bulunan havayı emerek ve hava kanallarını kullanarak dış ortama atan daha basit sistemlerdir. İlgili alandan kirli havanın çekilmesi ile dışarıdan içeriye bir hava aktarımları da gerçekleştirilmektedir. Bu hava aktarımları, çift hatlı merkezi havalandırma sistemlerinde olduğu gibi sistematik olmaktan ziyade hava akımından faydalanarak gerçekleştirilen aktarımlardır. Bu sistemlerde ciddi bir miktarda havanın temizlenmesi değil lokal yani bölgesel havalandırma yapılması amaçlanmaktadır.
Merkezi Havalandırma Sistemlerinin Kullanım Süresi ve Bakımları
Merkezi havalandırma sistemlerinin kullanım süresi, ilgili yapıların ekonomik ömürleri kadar olmaktadır. Yani bir merkezi havalandırma sistemi genel olarak tüm yapının ekonomik yaşantısı boyunca kullanıla bilmektedir. Ne var ki merkezi havalandırma sistemlerinin özellikle vantilatör ve fan gibi sürekli çalışan parçaların da zamanla arıza veya eskimeler meydana gelebilmektedir. Bu malzemelerin gerekli bakımlarının yapılması, kullanım ömürlerini ciddi derecede uzatmaktadır. Yine de eninde sonunda bu parçaların yenilenmesi ve değiştirilmesi gerekebilmektedir. Bu hususta gerekli profesyonel yardımın alınması ve bakım ve temizlik hizmetlerinin en iyi ve hızlı şekilde gerçekleştirilmesi, merkezi havalandırma sisteminin en verimli şekilde kullanılabilmesi anlamına gelmektedir.
