Sanayi Tipi Havalandırma Sistemleri Nedir?
Dünyada artan tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak inanılmaz seviyede üretim tesisleri faaliyete girmiş ve her geçen gün bu tesislerin sayısı da artmaktadır. Sanayi faaliyetlerini yürüten sanayi işletmeleri, ülkemizde de oldukça fazla bulunan ve ticari hayatın büyük bir kısmını oluşturan tesislerdir. Bu tesislerde gündelik hayatta kullanılan en temel materyallerden ağır sanayi ürünlerine varan binlerce farklı ürünün imalatı ve işlemesi gerçekleştirilmektedir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde böyle sanayi tesislerinin sayısı gün geçtikçe artmakta ve daha endüstriyel üretim mekanizmalarına geçişler sağlanmaktadır.
Sanayi tesisleri, birçok farklı ürün ve materyalin üretiminin gerçekleştirildiği ve bu bağlamda tüketicilerin ihtiyaçlarının karşılandığı tesislerdir. Türkiye’de son yıllarda organize sanayi bölgelerinin sayısının artması ve bu sanayi bölgelerinin faaliyetlerinin artması sebebiyle yüksek seviyede nitelikli sanayi üretimi gerçekleştirilmeye başlamıştır. Sanayi tesisleri, genellikle komplike yapılar olup bu tesislerde ilgili iş veya üretime uygun iç ortamın sağlanması verimlilik açısından oldukça önemlidir. Bu uygun ortam değerinin sağlanmasında kullanılan önemli bir sistem de sanayi tipi havalandırma sistemlerdir. Sanayi tipi havalandırma sistemleri, kuruldukları tesisin en verimli ve en tasarruflu biçimde havalandırılmasını sağlayan sistemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda sanayi tipi havalandırma sistemlerinin ilgili sanayi tesislerinde kullanılması oldukça önemli olmaktadır.
Bilindiği üzere sanayi tesisleri, basit nitelikteki atölyeler gibi düzensiz olmayan ve endüstriyel nitelikte olan sistematik üretim tesisleridir. Bu doğrultuda sanayi tesislerinde gerçekleştirilen üretim, dönüşüm veya işleme faaliyetleri gerçekleştirilirken ciddi derecede senkronize bir sistem kullanılması gerekmektedir. Diğer sistemlerle entegre çalışamayan havalandırma sistemleri verimliliği düşük sistemler olarak faaliyet göstermektedir. Sanayi tipi havalandırma sistemleri, çalışma ortamında yer alan kirli havayı temiz hava ile değiştiren ve bu kapsamda ilgili iş ortamının daima ferah havaya sahip olmasını sağlayan sistemlerdir. Sanayi tipi havalandırma sistemleri; iç ortamda bulunan kirli havayı ısıtma veya ısıtmama yoluyla etkin basınç, doğal akım veya mekanik akım yollarından birini kullanarak dışarı atan sistemlerdir. Bu sırada dışarıda bulunan ve temiz olan taze havayı da hava kanalları aracılığıyla içeri göndermektedir. Temi ve kirli havanın tam bir devri daim gerçekleştirdiği sanayi tipi havalandırma sistemleri, ilgili yapıya en uygun sistemin kullanılması sayesinde oldukça uygun fiyatlı ve verimli sistemler olmaktadır.
Sanayi tipi havalandırma sistemlerinin kullanılma amacı genellikle sağlıklı ve güvenli bir iş ortamı sağlamaktadır. Zira sanayi tesislerinde genelde kimyasal ürünler kullanılmakta veya kimyasal ürünlerin üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda hem çalışan işçilerin hem de yöneticilerin korunması için sağlam bir sanayi tipi havalandırma sisteminin kullanılması gerekmektedir. Aksi takdirde çalışanların sağlığı tehlikeye atılabilmektedir. Bu durum hem İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına aykırı olmakta hem de adam çalıştıranın sorumluluğu kapsamında İş Kanunu uyarınca sorun teşkil etmektedir. Bir yandan hukuki müeyyidesi bulunan bu husus aynı zamanda TCK kapsamında suç teşkil etmekte olduğundan sanayi tesisi sahiplerinin kaliteli ve güvenli bir havalandırma sistemi kullanma sorumluluğu bulunmaktadır.
Sanayi tipi havalandırma sistemleri toz, buhar ve duman gibi materyallerin ilgili ortamdan uzaklaştırılmasına ve dışarıdan temiz havanın içeri verilmesine yarayan sistemlerdir. Bu sistem sayesinde hem ortamdaki hava temizlenmekte hem de ilgili ortamın hava ve nem kalitesi arttırılmaktadır. Sanayi tipi havalandırma sistemlerinde havalandırma faaliyetleri ya doğal yöntemlerle ya da (çoğunlukla) mekanik yöntemlerle sağlanmaktadır. Mekanik yöntemler denilen sistemler ile körük ve fan gibi cihazlarla sağlanan hava tahliyesi kastedilmektedir. Doğal yöntemler ise pencere ya da cam gibi alanlardan hava tahliyesi gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir.
Sanayi Tipi Havalandırma Sistemleri Çeşitleri
Sanayi tipi havalandırma sistemleri kullanım çeşitlerine bağlı olarak iki türe ayrılmaktadır. Bunlar lokal havalandırma sistemleri ile genel havalandırma sistemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. İki sistemin de işlevi sanayi tesisini havalandırmak olmakla birlikte çalışma prensiplerinde çeşitli farklılıklar bulunmaktadır.
İlk sistem olarak karşımıza çıkan lokal havalandırma sistemleri, kirletici maddenin kaynağının yakınında bir alana kurulan ve direkt olarak kirletici maddenin doğduğu kaynaktan alınarak dışarı atılmasını sağlayan havalandırma sistemleridir. Bu sistemler özellikle kimyasal madde kullanılan tesislerde kullanılmakta olup tehlikeli maddelerin ortamdan çıkarılmasını sağlayan sistemlerdir. Bu sistemlerde çoğunlukla kirletici nitelikteki materyalin toplanabilmesi için açıklık bir alan ya da davlumbaz bulunmakta ve ilgili yapı dahilinde kimyasalların taşınmasına uygun kanallar döşenmektedir. Ayrıca bazı durumlarda hareketli niteliği olan havanın temizlenmesi amacıyla hava temizleme cihazları da kullanılabilmektedir. Son olarak kirli havanın dışarı atılması amacıyla egzoz bacaları bulunan lokal havalandırma sistemlerinde iç ortama taze ve temiz hava girişini sağlayan fanlar ve aspiratörler de yer almaktadır.
İkinci sanayi tipi havalandırma sistemi ise genel havalandırma sistemleridir. Bu sistemler, iş ortamına temiz hava girişini sağlayan ve kirli havanın tahliyesine yarayan sistemlerdir. Genel havalandırma sistemleri, bölgesel olarak lokal havalandırma sistemleri kadar etkili sistemler olmasalar da büyük yapılarda ortam havasının temizlenmesinde oldukça verimli sistemlerdir. Zira ortamda ortaya çıkan ve kimyasal nitelikte olmayan kirli havanın temizlenmesi konusunda oldukça verimli ve düşük maliyetli çözümler sunmaktadır. Yine de bu sistemlerde kirletici maddeye çok yakın çalışılmaması gerekmektedir. Aksi takdirde bu kirletici madde, çalışanların sağlık durumuna zarar verebilmektedir.
Genel havalandırma ve lokal havalandırma sistemlerinin her ikisi de avantajları ve dezavantajları bulunan sistemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Örnek olarak genel havalandırma sistemleri; kurulum ve işletim aşamasında masrafın minimum olması, bakım ve ekipman maliyetinin oldukça düşük olması, az miktarda toksik madde bulunan alanlarda etkili bir temizleme gerçekleştirmesi, yanıcı ve parlayıcı özellikteki gazlara karşı etkili olması ve hareketli ve dağılmış durumda olan kirleticiler için oldukça makul bir çözüm olması gibi birçok avantaja sahiptir. Diğer yandan ise lokal havalandırma sistemleri kirletici maddeyi doğduğu kaynakta yakalayarak dışarı atan, yüksek miktarda toksik madde bulunduran kimyasallara karşı dahi oldukça verimli olan, metal dumanı ve toz gibi çeşitli kirleticileri bir arada yakalayabilen ve minimum seviyede hava ile çalışabilen sistemler olarak dolayı ısıtma ve soğutma maliyetleri düşük olan sistemler olarak karşımıza çıkmaktadır.