Isıtma Vanaları ve Çeşitleri
Isıtma vanaları, ısıtma sistemlerinde yer alan açma kapama aygıtları olarak faaliyet göstermektedir. Isıtma vanaları aracılığıyla ilgili ısıtma sisteminin sıcaklık derecesi, oranı ve miktarı ayarlanabilmekte ve ısınma tercihine göre kullanım gerçekleştirilebilmektedir. Bu kapsamda ısıtma vanaları neredeyse tüm su tesisatlarında kullanılan ve oldukça geniş kullanım alanına sahip olan vanalar olarak karşımıza çıkmaktadır. Isıtma vanalar; sürgülü (şiber) vanalar, üç yollu vanalar, dört yollu vanalar, termostatik vanalar, elektromanyetik vanalar (selonoid valf), servo-motorlu vanalar (denetim motorlu vanalar), pnömatik vanalar, kolon vanaları (kosva vanalar) ve radyatör vanaları (ısıtıcı vanaları) olmak üzere birçok farklı türe ve yapıya sahip olan vanalardır. Zaten aşağıda da görüleceği üzere en önemli kullanım alanına sahip olan ısıtma vanalarının her birinin kullanımı ve amacı birbirinden farklılık göstermektedir.
Isıtma vanalarında karşımıza ilk çıkan tür olan termostatik vanalar genellikle merkezi ısıtma sistemleri dahilinde kullanılan sıvı yakıt tankları ve eşanjörlerde kullanılan vana çeşididir. Bu vanaların en temel işlevi, dahilinde yer aldıkları cihazın içerisinde bulunan akışkanın sıcaklık değerleri kontrol etmek ve sıcaklığın atanan dereceye ulaşması halinde akışkanın gidiş güzergahını durdurmaktadır. Termostatik vanalarda kumanda çubuğu denilen parçanın her zaman aşağı yönlü biçimde bağlanması gerekmekte ve gerektiğinde bakım yapılabilmesi için vanada yeterli bir miktarda boşluk bırakılması zorunlu olmaktadır.
Bir diğer vana türü olan sürgülü vanalar, akışkan durumda olan maddenin içeride yön değişikliği gerçekleştirmeden akabildiği ve bir sürgü yardımıyla bu akışın durdurulabildiği vana türüdür. Bu vana türünde akışkan madde, her iki yöne de hareket edebilmekte olup neden olduğu basınç değeri kaybı düşük olduğundan ısıtma tesisatlarında sıklıkla tercih edilmektedir. genellikle TS 3147’ye uygun olacak şekilde üretilen bu vanalar, pirinç kullanılarak imal edilmektedir. Sürgülü vanaların dört dişliye kadar olan türleri olan ve pirinçten üretilen vanalarına şiber vana adı verilirken dökümden imal edilenler flanşlı olarak üretilmekte ve sürgülü vana olarak adlandırılmaktadır.
Sürgülü vanalar, volan sayesinde dönen milin sürgü dahilinde bulunan vidayı sarması akabinde klavyenin yükselmesinin sağlandığı vanalardır. Bazı tür sürgülü vanalar bu çalışma prensibinde farklılık göstermekte olsa da genel olarak bu vanalarda salmastrada yer alan vida ile milin yükselmesi sağlanmakta ve açma faaliyeti gerçekleştirilmektedir. Tam tersi işlem olan kapama faaliyetini gerçekleştiren klape ise düşey yönde konik biçiminde üretilmektedir. Bu klapenin yapısının her iki yanında bulunan ve gövde ile bütünleşik olarak çalışan kızaklar yön vermektedir. Yine bu vana türünde akışkana bir yön verilmemektedir. Ayrıca bu vananın iki ucu da simetrik yapıda bulunduğu için suyun akış yönüne göre bağlama gibi bir zorunluluk mevcut olmamaktadır. Bu nedenle de bu vanalarda her iki ağzın da çift yönlü bağlanabilmesi mümkün olmaktadır
İkinci alt tür olan flanşlı sürgülü vanalar ise ısıtma tesisatları içerisinde kazan bölümlerinde giriş ve çıkış alanlarında kullanılmakta ve kollektör bağlantılarını sağlamaktadır. Bu flanşlar vanaların kolaylıkla sökülebilir olmasını sağlamaktadır.
Bir diğer vana türü olan üç yollu vanalar, ısıtma sistemlerinde genellikle karıştırma ve saptırma amacıyla kullanılan vanalar olarak faaliyet göstermektedir. Üç yollu vanalar saptırma amacıyla kullanıldığında vanaya ulaşan su, vana dahilinde iki farklı bölüme ayrılmakta ve vananın iki kolundan çıkmaktadır. Bu vana türünde sisteme gönderilen suyun sıcaklığı ile vanadan ayrılan suyun sıcaklığı eşit derecededir. Bu bağlamda saptırma vanalarında sisteme giren suyun sıcaklığından ziyade ana hatta gönderilen suyun miktarı değişmektedir.
Bu vanalar karışım amacıyla kullanıldığında ise iki farklı sıcaklık değerine sahip devre bünyesinden gelen suyun vana içerisinde karışması ve bu karışım sıcaklığı ile vanadan ayrılması sağlanmaktadır. Karıştırma vanaları, ana hatta gönderilen su miktarının her zaman aynı olduğu ve vanadan ayrılan suyun sıcaklığının değişiklik gösterebildiği vanalardır.
Bu kapsamda hem motorlu hem de elle kumandalı olarak imal edilebilmekte olan bu vanalar oldukça verimli vanalardır. Ayrıca hem üç yollu vanalar hem de dört yollu vanalar bir yandan kullanıma uygun sıcak su hazırlama yani boyler amacıyla kullanılabilirken diğer yandan ısıtma amacıyla kullanılabilen vanalardır.
Termostatik Vana
Isıtma vanalarında karşımıza ilk çıkan tür olan termostatik vanalar genellikle merkezi ısıtma sistemleri dahilinde kullanılan sıvı yakıt tankları ve eşanjörlerde kullanılan vana çeşididir. Bu vanaların en temel işlevi, dahilinde yer aldıkları cihazın içerisinde bulunan akışkanın sıcaklık değerleri kontrol etmek ve sıcaklığın atanan dereceye ulaşması halinde akışkanın gidiş güzergahını durdurmaktadır. Termostatik vanalarda kumanda çubuğu denilen parçanın her zaman aşağı yönlü biçimde bağlanması gerekmekte ve gerektiğinde bakım yapılabilmesi için vanada yeterli bir miktarda boşluk bırakılması zorunlu olmaktadır.
Sürgülü (Şiber) Vanalar
Bir diğer vana türü olan sürgülü vanalar, akışkan durumda olan maddenin içeride yön değişikliği gerçekleştirmeden akabildiği ve bir sürgü yardımıyla bu akışın durdurulabildiği vana türüdür. Bu vana türünde akışkan madde, her iki yöne de hareket edebilmekte olup neden olduğu basınç değeri kaybı düşük olduğundan ısıtma tesisatlarında sıklıkla tercih edilmektedir. genellikle TS 3147’ye uygun olacak şekilde üretilen bu vanalar, pirinç kullanılarak imal edilmektedir. Sürgülü vanaların dört dişliye kadar olan türleri olan ve pirinçten üretilen vanalarına şiber vana adı verilirken dökümden imal edilenler flanşlı olarak üretilmekte ve sürgülü vana olarak adlandırılmaktadır.
Sürgülü vanalar, volan sayesinde dönen milin sürgü dahilinde bulunan vidayı sarması akabinde klavyenin yükselmesinin sağlandığı vanalardır. Bazı tür sürgülü vanalar bu çalışma prensibinde farklılık göstermekte olsa da genel olarak bu vanalarda salmastrada yer alan vida ile milin yükselmesi sağlanmakta ve açma faaliyeti gerçekleştirilmektedir. Tam tersi işlem olan kapama faaliyetini gerçekleştiren klape ise düşey yönde konik biçiminde üretilmektedir. Bu klapenin yapısının her iki yanında bulunan ve gövde ile bütünleşik olarak çalışan kızaklar yön vermektedir. Yine bu vana türünde akışkana bir yön verilmemektedir. Ayrıca bu vananın iki ucu da simetrik yapıda bulunduğu için suyun akış yönüne göre bağlama gibi bir zorunluluk mevcut olmamaktadır. Bu nedenle de bu vanalarda her iki ağzın da çift yönlü bağlanabilmesi mümkün olmaktadır
İkinci alt tür olan flanşlı sürgülü vanalar ise ısıtma tesisatları içerisinde kazan bölümlerinde giriş ve çıkış alanlarında kullanılmakta ve kollektör bağlantılarını sağlamaktadır. Bu flanşlar vanaların kolaylıkla sökülebilir olmasını sağlamaktadır.
Elektromanyetik Vana (Selonoid Valf)
Selonoid valf ya da diğer adıyla elektromanyetik vana, elektrik akımının oluşturduğu manyetik çekme ile çalışan valflere verilen isimdir. Bu vanaların kullanıldığı sistemlerde akışkan vanadan ve bağlı olduğu boru yapısından geçmektedir. Zira bu bobinin çalıştırma çubuğu üzerinde oluşturduğu manyetik çekme gücü, vanada açılıp kapanmayı sağlamaktadır. Bu vanaların kullanıldığı sistemlerde termostatın yer aldığı cihazdaki sıvının sıcaklık değeri arttığında, aynı sistem kullanılarak çubuğa olan manyetik etki de ortadan kaldırılmakta ve vana ayarlanabilmektedir. Bu yolla da akan sıvının geçişi kapatılmaktadır. Son olarak bilinmesi gereken husus ise bu vanaların bağlantısı yapılmadan önce filtrasyon sistemine eklenmesi gerektiğidir.
Üç Yollu Vanalar
Bir diğer vana türü olan üç yollu vanalar, ısıtma sistemlerinde genellikle karıştırma ve saptırma amacıyla kullanılan vanalar olarak faaliyet göstermektedir. Üç yollu vanalar saptırma amacıyla kullanıldığında vanaya ulaşan su, vana dahilinde iki farklı bölüme ayrılmakta ve vananın iki kolundan çıkmaktadır. Bu vana türünde sisteme gönderilen suyun sıcaklığı ile vanadan ayrılan suyun sıcaklığı eşit derecededir. Bu bağlamda saptırma vanalarında sisteme giren suyun sıcaklığından ziyade ana hatta gönderilen suyun miktarı değişmektedir.
Bu vanalar karışım amacıyla kullanıldığında ise iki farklı sıcaklık değerine sahip devre bünyesinden gelen suyun vana içerisinde karışması ve bu karışım sıcaklığı ile vanadan ayrılması sağlanmaktadır. Karıştırma vanaları, ana hatta gönderilen su miktarının her zaman aynı olduğu ve vanadan ayrılan suyun sıcaklığının değişiklik gösterebildiği vanalardır.
Bu kapsamda hem motorlu hem de elle kumandalı olarak imal edilebilmekte olan bu vanalar oldukça verimli vanalardır. Ayrıca hem üç yollu vanalar hem de dört yollu vanalar bir yandan kullanıma uygun sıcak su hazırlama yani boyler amacıyla kullanılabilirken diğer yandan ısıtma amacıyla kullanılabilen vanalardır.