Sprinkler Çeşitleri Nelerdir?
Sprinkler yangın söndürme sistemi sulu bir yöntemle yangının söndürülmesi prensibiyle çalışır. Yangını söndürecek su ise yangın dolabı, monitör, nozul gibi sprinklerle püskürtülmektedir.
Yangının yukarıdan bir müdahaleyle söndürülmesini sağlayan sistem su haricinde farklı kimyasallarla da çalışabilmektedir. Sprinkler sistemin birçok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajlardan en önemlisi ilkel yollarla söndürülmesi güç olan yangınların yukarıdan müdahale yoluyla söndürülebilmesidir. Bu sayede yangının büyümesi engellenir ve can ve mal kaybının önüne geçilir.
Sprinkler sistem bir nevi yağmurlama bir sistemdir. Bu sistem içerisindeki mekanizma sayesinde ortamın ısı seviyesi daima kontrol edilir. Normal orandan daha yüksek derecelere çıkan ısı seviyesi sistem tarafından algılanır ve sistemi harekete geçirir. Daha sonra belirli aralıklarla dizilen sprinklerler tarafından yangın çok kısa sürede söndürülür.
Sprinkler sistemi genellikle büyük alanlarda ve yanıcı maddelerin çok olduğu alanlarda tercih edilir. Bu sayede büyük maddi kayıpların önüne geçilir. Endüstriyel alanlarda fabrikalarda, depolarda sistem aktif bir şekilde kullanılmaktadır. Sistemin yangını çok kısa sürede söndürmesi maddi hasarların önüne geçmesi ve en önemlisi can kaybına imkan vermemesinden dolayı sıklıkla tercih edilir.
Sprinklerin her biri dokuz ve yirmi bir metrekare alana yağmurlama şeklinde su vermektedir. Bundan dolayı sistem genellikle büyük alanlarda tercih edilmekte ve planlama ve projelendirilmesi uzman ekipler tarafından yapılmaktadır. Uzman ekipler yapının ölçülerini dikkate alarak boş alan olmayacak şekilde sprinklerin dizilimini yaparlar. Bu sayede olası bir yangın durumunda anında müdahale edilir.
Yangın söndürme de oldukça işlevsel olan Sprinkler sistemlerinin güvenilirlik ve performansını etkileyen en önemli ölçüt, ekipman ve malzeme seçimidir. Bu malzemelerden biri de su kaynakları ve sprinkler arasındaki bağlantıları sağlayan vanalardır. Kullanılacak vanaların tercihi sistem için son derece önemlidir.
Sistemi mekanizmasında kullanılacak vananın kesinlikle basınca dayanıklı olması gereklidir. Yangın tesisatlarında, su akışını kesebilen vanalar, bölgesel kontrol vanaları ve su kaynağı ile sprinkler tesisatı arasındaki besleme hatlarında bulunan kontrol vanaları kullanılır. Söz konusu vanalar, konum göstergeli ve izlenebilir olması gerekir.
Sprinkler yangın söndürme sistemlerinin birden fazla türü bulunmaktadır. Bu türler sistemin kurulacağı alanın fiziksel özellikleri ve yangına en verimli şekilde müdahale edilen konumla paralellik gösterir. Bu tipler ise aşağıdaki gibidir:
- Düşey Tip Beyaz Sprinkler/Pendent
- Düşey Tip Krom Sprinkler/Pendent
- Dikey Tip Prinç Sprinkler/Upright
- Dikey Tip Krom Sprinkler/Upright
- Gizli Tip Sprinkler/Concealed
- Duvar Tipi Beyaz Sprinkler / Sidewall
Sprinkler sistemleri çalışma prensibine bağlı olarak çeşitlilik göstermektedir. Bu çerçevede ıslak borulu, kuru borulu, deluge ve preaction sprinkler söndürme sistemleri olmak üzere dört temel çeşit bulunur.
Islak Borulu Sprinkler Söndürme Sistemi
Islak borulu sprinkler söndürme sistemi otomatik bir mekanizmaya sahiptir. Bu türde sistem bünyesinde bulunan borularda su bulunmaktadır. Ortamda sıcaklık normal sıcaklık seviyesinin üzerine çıktığında sistem aktif hale gelir. Daha sonra su dolu borulardan ortama yoğun bir şekilde püskürtme yoluyla su verilir. Bu sayede yangın başlangıç aşamasındayken etkisiz hale getirilmektedir.
Yangın söndürüldükten sonra ortamda duman yoğunluğu olabilmektedir. Sprinkler sistemin bir avantajı da ortamda bulunan duman yoğunluğunu bir anda gidermesidir. Çünkü yangına diğer sistemlerin aksine yukarıdan bir müdahale eder ve çok kısa sürede yangını söndürür.
Bu sistemin ıslak borulu olarak nitelenmesi ise sistem içerisinde bulunan suyun depoda değil borularda beklemesidir. Bu noktada sistemin vanalarının da rolü oldukça önemlidir. Borularda bulunan su depodan çekilen suya göre daha hızlı bir şekilde yangının olduğu bölgeye ulaştırılır. Islak borulu sistemin en büyük avantajı belirtildiği üzere hızlı olmasıdır.
Kuru Borulu Sprinkler Söndürme Sistem
Kuru borulu sistemde ıslak borulu sisteme göre farklı bir durum bulunmaktadır. Islak borulu sistemde yangın söndürme suyu boruların içerisindeyken bu sistemde ise vanaların arkasında bir depoda bekletilmektedir.
Yangın başlangıcı esnasında sistem bünyesindeki sensörler ortamın sıcaklığının yükseldiğini fark ederek sistem mekanizmasının temelinde bulunan vanaların açılmasını sağlar. Vanalar açıldıktan sonra su borulara aktarılır ve sonrasında ilgili alana püskürtülür.
Deluge Sprinkler Söndürme Sistemi
Deluge sprinkler yangın söndürme sisteminde diğer sistemlerden farklı olarak yangın alarm algılama sisteminin farklı bir alanda olması söz konusudur. Diğer sprinkler sistemde belirtildiği üzere ısı seviyesi dikkate alınır ve belirli sıcaklıktan sonra sistemin çalışması sağlanır. Fakat deluge sistemde daha hızlı bir yangın tespit sistemi amaçlanmıştır.
Sistemde sprinkler daima açık konumdadır. Fakat sistem bünyesindeki vanalar alarm sistemiyle paralel çalışmaktadır. Alarm sistemi bir yangın olduğunu bildirdiğine sistem otomatik bir şekilde vanaları açar. Daha sonra yangın üzerine oldukça yoğun bir şekilde su püskürtülür. Nihayetinde yangın çabucak söner.
Deluge Sprinkler sisteminin yangın riski olan bölgelere uzman ekipler tarafından kurulması oldukça önemlidir. Söz konusu alarm sistemi sayesinde sprinkler hızlı bir şekilde aktif hale gelir ve yangın büyümeden önlenir.
Preaction Sprinkler Söndürme Sistemi
Deluge Sprinkler Sisteminde sprinkler daima açık konumdadır. Fakat Preaction yangın söndürme sisteminde ise sprinkler kapalı durumdadır. Bu sistemin çalışma prensibi ise camdan ampullere bağlanmıştır.
Yangın olması muhtemel olan alanlarda yükselen ısı etkisini ilk olarak tavanda gösterir. Uzman ekipler tarafından uygun bölgeye yerleştirilen preaction sprinkler yangın söndürme sisteminde ısıya karşı eriyen ve nihayetinde ısıdan patlayan ince camdan ampuller bulunmaktadır. Bu ampuller patladığında sistem direkt olarak devreye girer ve söndürme işlemi kısa sürede gerçekleşir.
Hangi sprinkler sisteminin tercih edileceği hususunda uzmanlardan destek alınmalıdır. Sistemlerin kurulumu gerçekleştirildikten sonra dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli meselede sistemin düzenli olarak bakımının yaptırılmasının gerekliliğidir. Bu sayede sistem çalışır durumda olma özelliğini kaybetmez ve olası yangın durumlarında direkt olarak aktif hale gelir.